Vocaal Ensemble Sancti Cordis Roeselare

april 2009

Logo Hartje

Jaargang 23, nummer 3 april 2009

Sinksen of Pinksteren

Een beetje etymologie

Pinksteren is de opvolger van het joodse Wekenfeest (Sjavoejot). Het Wekenfeest wordt zeven weken na het joodse paasfeest gevierd, aan het begin van de zomer. Dan werd de eerste opbrengst van de tarweoogst in de tempel gebracht. Het is niet alleen een oogstfeest, maar ook de herdenking van de openbaring aan Mozes van de Tora, "de joodse Wet". Die zou plaatsgevonden hebben in de zuidelijke Sinaï, op wat nu de Mozesberg heet.

In het christendom vormt Pinksteren, vijftig dagen na Pasen, het eind van de paastijd. Het is het feest waarop de Heilige Geest "vurige tongen" over de apostelen verspreidde, waarop zij plotseling alle talen konden spreken om het christendom te kunnen verbreiden. In veel talen is het woord voor "tong" hetzelfde als voor "taal". In het Frans bijvoorbeeld: langue, maar ook in het Arabisch: lisan.

Voor het feest op de vijftigste dag na Pasen heeft het Nederlands twee benamingen, die beide "de vijftigste dag" betekenen. Het bekendste woord is Pinksteren, maar daarnaast is (vooral in Vlaanderen) ook Sinksen bekend. Pinksteren gaat terug op het Griekse pentekoste voor "vijftig" en Sinksen is een vervorming van het Latijnse quinquagesima (vijftig), een vertaling van het Griekse pentekoste.

Portretgalerij (24)

Felix Mendelssohn–Bartholdy (1809–1847)

Op ons repertoire van kerstliederen staat o.a. "Hark! The herald angels sing!", een van de vele koorstukken van Mendelssohn. Tweehonderd jaar geleden werd deze componist geboren.

Zijn grootvader aan vaderszijde, Moses, was een bekende joodse filosoof. Zijn vader, Abraham, was een succesvol bankier, eerst in Hamburg en later in Berlijn, waar Felix werd opgevoed. Van de zes kinderen van Moses bleven er twee joods, twee bekeerden zich tot het katholicisme en twee, onder wie Abraham, tot het protestantisme. De tweede familienaam "Bartholdy", naar de naam van een familieboerderij van moederszijde, werd toegevoegd aan "Mendelssohn" om hen van de andere, niet tot het christendom bekeerde familieleden te onderscheiden.

Felix (°1809) was het tweede kind van het gezin. Hij had nog een oudere zuster, Fanny (°1805) die, net als haar jongere broer, muzikaal begaafd was. In 1811 volgde een tweede zuster, Rebecka, en in 1812 een broer, Paul, die een begaafd cellist werd.

Op zesjarige leeftijd kreeg Felix pianoles van zijn moeder. Toen hij negen jaar was, trad hij voor het eerst publiek als pianist op. Het jaar daarop werd in Berlijn zijn vroegst bekende compositie uitgevoerd: "Lied zum Geburtstag meines guten Vaters (*)". Zijn opvoeding was echter niet louter muzikaal. Hij volgde ook filosofie, was als twaalfjarige bevriend met de 72–jarige Goethe, had een uitgesproken interesse voor klassieke talen en de oudheid, en werd dankzij zijn aanleg voor teken– en schilderkunst een begenadigd amateurschilder.

In 1829 gaf hij de eerste uitvoering van de "Mattheuspassion" sinds de dood van Bach, wat Berlioz deed opmerken: "Er is een god – Bach – en Mendelssohn is zijn profeet." Het was het begin van een vernieuwde belangstelling voor Bachs koorwerken.

In de eerste helft van de jaren dertig maakte Mendelssohn concertreizen doorheen Engeland, Italië, Zwitserland en Duitsland, en verbleef enige tijd in Parijs. Hij ontmoette Berlioz in Rome en Liszt in Parijs. Tot zijn kennissenkring behoorden ook Chopin, Rossini, Meyerbeer en Wagner. Deze laatste reageerde enthousiast op een uitvoering van Mendelssohns "Paulus" in Dresden. Naderhand verguisde hij de muziek van Mendelssohn, omwille van zijn joodse afkomst.

Vanaf 1835 speelde Mendelssohns leven zich af in Leipzig, waar hij het Gewandhaus Orkest tot een zeer hoog niveau opwerkte. Hij richtte er een conservatorium op en werd benoemd tot koninklijke kapelmeester en tot General–Musikdirektor van Pruisen.

Intussen was hij getrouwd met Cécile Jeanrenaud, met wie hij vijf kinderen kreeg. Op muzikaal gebied volgden de successen elkaar op, maar de jaren van overwerk eisten hun tol. Het overlijden van zijn zuster Fanny in 1847 bezorgde hem diepe depressies. Na een reeks hartaanvallen overleed hij enkele maanden later. Koningin Victoria was "geschokt, verbaasd en ontzet" toen zij het nieuws van zijn overlijden vernam. "Het grootste muzikale genie sinds Mozart," verklaarde zij, "bewonderd, gewaardeerd, geacht en aanbeden."

(*) Zijn "guter Vater"

Felix’ vader was dan wel een succesvol bankier, echt beroemd is hij nooit geworden. Toch heeft hij zich een plaatsje in de geschiedenis verworven met de onvergetelijke zin: "Vroeger was ik de zoon van de vader (Moses). Vandaag ben ik de vader van de zoon (Felix)."

Waar gaan we naartoe? (34)

Op 7 juni e.k. luisteren we een eucharistieviering op in de Onze–Lieve–Vrouwekerk te Voormezele, ter afsluiting van de Heilig–Bloedprocessie. In het "Hartje" van mei 1999 hebben we al heel wat wetenswaardigheden over deze gemeente en haar geschiedenis belicht. We kunnen er nog het volgende aan toe voegen:

1. Reeds in het jaar 774 staat de parochie Formesela vermeld onder de 800 parochies van het bisdom Terwaan, nu Thérouanne, in het Franse departement Pas–de–Calais. In het jaar 1559 kwam Voormezele onder het bisdom Ieper en in 1801 onder het bisdom Gent. Sedert 1834 behoort de parochie tot het bisdom Brugge.

2. "De Jaerboeken van Yper" verhalen: "Het bloed Onzes Heren van Rome naar Ieper overgebracht door abt Isaac, werd op 29 juni 1152 stoetsgewijze van deze stad naar de abdij van Voormezele overgedragen, alwaar het sedert dien tijd hetzelfde vereerd is geweest tot nu toe, gedurende de achtdaagse kerkplechtigheid van het Heilig Sakramentsfeest".

What’s in a name?

Wij begonnen deze rubriek met een term die niet aan muziek verwant is. Je herinnert het je nog? "Het Stalinorgel", in nummer 2 van 2007. En uw aller schrijvelaar kan het niet laten deze reeks af te sluiten met een andere dergelijke term die ook niets met muziek te maken heeft.

(18) A la Parmentier

Dit is een culinaire term die verwijst naar de Franse legerapotheker Antoine–Augustin Parmentier.

Tijdens de Zevenjarige Oorlog kwam Parmentier in Pruisische gevangenschap terecht. In de strijd tegen honger en ellende leerde hij er de kracht van de aardappel kennen. De rest van zijn leven besteedde hij aan de promotie ervan, zodat hij in Frankrijk als de "uitvinder" van de knol wordt beschouwd. Hij slaagde er in om de Fransen ervan te overtuigen dat de aardappel helemaal niet slecht was om te eten. Voordien was er een algemeen verspreid geloof dat je van aardappels melaatsheid kon krijgen. Hij verwierf zelfs de persoonlijke steun van Lodewijk XVI, die hem grond ter beschikking stelde om zijn theorieën te bewijzen. Na de Franse Revolutie werd de aardappel zo populair dat de fameuze Tuilerieën in Parijs omgetoverd werden in patattenvelden. Parmentier bedacht honderden aardappelrecepten. Vermaard is de hachis Parmentier: rundergehakt vermengd met aardappelpuree en in de oven gebakken. Bewonderaars planten en rooien nog elk jaar aardappelen op zijn graf op Père–Lachaise in Parijs. De decoratie van het nabijgelegen metrostation "Parmentier" is helemaal aan de aardappel gewijd.

DNA–onderzoek heeft aangetoond dat alle aardappelen afkomstig zijn van één plant uit Zuid–Peru. Spaanse ontdekkingsreizigers brachten in de 16de eeuw de plant naar Europa. Monniken waren verantwoordelijk voor de verspreiding ervan naar alle Europese landen. Aanvankelijk wilden de boeren niets van de plant weten. Omdat stengels en bessen giftig zijn, dachten ze dat de knollen dat ook zouden zijn. Maar langzamerhand werd de aardappel toch een belangrijk volksvoedsel. Vanwege het hoge gehalte aan vitamine C werd de knol, met name tijdens lange zeereizen, ook gebruikt ter voorkoming van scheurbuik.

Vanwaar komen we? (9)

Annemie woont in de Watertorenstraat.

Dat is een doodlopende westwaarts gerichte zijstraat van de Vijfwegenstraat.

Bij een uitbreiding van de wijk nabij de Wallemeers in de jaren ‘90 werd voorzien in de verlenging van de Boomgaardstraat en de aanleg van de Watertorenstraat.

De Watertorenstraat dankt haar naam aan de watertoren die in haar nabijheid staat. Die toren dateert uit 1949 en is in gele baksteen opgetrokken. Hij is 43 meter hoog en heeft een inhoud van 800.000 liter. De bouw van de watertoren was indertijd nodig voor de water-bevoorrading van de vele nieuwe wijken ten zuiden van de stad en voor het toenemend aantal bedrijven. Het water kwam toen via het pompstation van Saint–Léger naar de watertoren, vanwaar het in het Roeselaarse stadsnet voortgestuwd werd.

Varia

Woordspelingen

De bultenaar besefte dat hij het ergste achter de rug had.

Die losse vijs kon hem geen moer schelen.

Van klok kijken wordt onze kleine wijzer.

Uit Guido Gezelles dichtwerk

O Lied, o Lied,
gij helpt de smert
wanneer de rampen raken,
gij kunt, o Lied, de wonde in ’t hert,
de wonde in ’t hert vermaken!

De Koningin Elisabethwedstrijd 2009

Van 4 tot 30 mei heeft dit jaar de Elisabethwedstrijd plaats. Na de piano in 2007 en de zang in 2008, is het dit jaar de beurt aan het favoriete instrument van koningin Elisabeth, de viool. Het is de 15de editie van de vioolwedstrijd.

De preselectie, die achter gesloten deuren in een studio van Flagey plaatsheeft, bepaalt het aantal kandidaten dat aan de publieke ronden van de wedstrijd deelneemt. Dit jaar zijn er 83 kandidaten van 26 nationaliteiten, 42 vrouwen en 41 mannen. Daarbij zijn er twee Belgen: Jolente De Maeyer, de enige Vlaamse kandidate, en Lorenzo Gatto.

Tijdens de eerste ronde geeft elk van de 83 kandidaten gedurende twintig minuten een recital (met pianobegeleiding). De 24 violisten die doorstoten tot de halve finale, worden voor hun Mozartconcerto door Paul Goodwin en het Orchestre Royal de Chambre de Wallonie begeleid. De 12 finalisten werken vervolgens in het Paleis voor Schone Kunsten samen met Gilbert Varga en het Nationaal Orkest van België.

Vraag

Hoe zorgt men ervoor dat herten juist bij die verkeersborden oversteken?

Voor filatelisten

In de reeks « Speciale uitgiften » van De Post verschijnt op 11 mei een serie met de titel "Meesters van de muziek". Daarin worden vijf componisten voorgesteld die in 2009 gevierd worden:

Henry Purcell (1659–1695)
Georg Friedrich Händel (1685–1759)
Joseph Haydn (1732–1809)
Felix Mendelssohn (1809–1847)
Clara Schumann 1819–1896)

De postzegels zijn getekend door Jan de Maesschalk.

Bazielhumor

Baziel dient op in een restaurant.
Gast: "Wat is dit?"
Baziel: "Eendenpaté, lijk dat ge gevraagd hebt."
Gast: "Eendenpaté? Ik durf wedden dat er geen gram eendenvlees in zit!"
Baziel: "En dan? In een koninginnehapje zit er ook geen koninginnevlees."

Proficiat

Maria en Maurits mochten zich op 2 maart 2009 verheugen bij de geboorte van hun negende kleinkind, Libelia, dochtertje van Karl Demuynck en Sabine Lamote.

Activiteitenkalender

  • Zondag 7 juni 2009, om 16.30 uur in de Onze–Lieve–Vrouwekerk te Voormezele, als afsluiting van de Heilig–Bloedprocessie.
  • Zaterdag 15 augustus 2009, om 10.30 uur en om 11.30 uur in de Sint–Bernarduskerk te Nieuwpoort.
  • Zondag 16 augustus 2009, om 11.00 uur in de Onze–Lieve–Vrouwekerk te De Panne.
  • Koorreis: zaterdag 12 september 2009.
  • Allerheiligen, zondag 1 november 2009, om 11.00 uur in de Onze–Lieve–Vrouwekerk te De Panne.
  • Allerzielen, maandag 2 november 2009, om 19.00 uur in de Sint–Amandskerk te Roeselare.
  • Sint–Cecilia, zaterdag 21 november 2009, om 17.30 uur in de Sint–Amandskerk te Roeselare, waarna koorfeest in de COFAR te Rumbeke.

Terug