Vocaal Ensemble Sancti Cordis Roeselare

Inhoudstafel

• Waar gaan we naartoe? (41) p. 966
• De panfluit p. 968
• Jarige componisten (10) p. 969
• Varia p. 970

Waar gaan we naartoe? (41)

Met Pasen luisteren we dit jaar met Sancti Cordis de hoogmis op in de Sint–Michielskerk te Roeselare.

De Sint–Michielskerk is lange tijd de enige kerk geweest in Roeselare. De vroegste sporen van onze dekenale kerk vinden we in de Middeleeuwen. In 1488 staken huursoldaten van Maximiliaan van Oostenrijk de Sint–Michielskerk in brand.

Toren

Enkele jaren later verrees een nieuwe kerk in laatgotische stijl, met een spitse toren van 91 meter hoog. Een storm vernielde in 1735 de scherpe spits van de stoere westertoren. Bij de wederopbouw kreeg de toren zijn huidige achthoekige klokvormige bedekking. Deze 65 meter hoge toren is een van de kenmerkende elementen in het stadsgezicht van Roeselare. In de toren is het Klokkentorenmuseum ondergebracht waarin zich de Roeselaarse stadsbeiaard bevindt. Het is een beiaard met vier octaven en 49 klokken. De verschillende verdiepingen van het museum belichten vanuit diverse hoeken de boeiende klokkengeschiedenis. Sedert 1958 is de toren beschermd monument.

Orgel

De kerk heeft ook een rijke orgelgeschiedenis. Vóór de Beeldenstorm waren er twee orgels aanwezig. Na vele functionele problemen en halve oplossingen vond uiteindelijk een totale vernieuwbouw plaats. In 2000 kreeg de kerk een groot modern concertinstrument. Het orgel kende een heropleving door de opkomst van tal van orgelfestivals en jonge geïnteresseerde musici.
De beelden vooraan, onder het doksaal, werden in Russisch eiken hardhout uitgevoerd door de Brugse beeldhouwer Francis Dumon. Ze stellen de apostelen voor, elk met zijn eigen attributen.

Preekstoel

Bij het binnenkomen valt onmiddellijk de imposante houten preekstoel op. Dit eikenhouten kunstgewrocht uit 1603 is afkomstig uit de kerk van de karmelieten in Brugge. De kuip van de preekstoel bevat medaillons met bustes van karmelieten. Het prachtige houtsnijwerk stelt het verhaal van de wijngaard van Nabot voor. De kansel oogt als een grote wijngaard overladen met druiven. Het opvulwerk van de trapleuningen, de verschillende putti en ook de steunen van het klankbord zijn overdekt met druivenranken en trossen.

Praalgraf

Sinds 2004 is achteraan in de kerk het praalgraf te bezichtigen van Jan van Kleef (gouverneur van de heerlijkheid Wijnendale) en van zijn vrouw Johanna van Lichtervelde. De plaats van het praalgraf kende een vrij turbulente geschiedenis. In 1504 was het voltooid, maar pas 22 jaar later werd de vrouw bijgezet. In 1850 moest het praalgraf plaatsmaken voor de uitbreiding van de kerk. Het monument werd geschonken aan de heer van Rumbeke. Hij schonk het op zijn beurt aan het museum van de Sint–Baafsabdij in Gent. Pas in 1999 kwam het praalgraf terug naar de Sint–Michielskerk.

Doopvont

De doopvont in het zijkoor (O.–L.–Vrouwkoor) is van de hand van Calloigne, stadsarchitect van Brugge. Ze werd aangekocht in 1816. Deze doopvont is zeer elegant omdat Calloigne bijzonder mooie marmersoorten heeft gebruikt, zelfs van verschillende kleuren. De voet van de kuip is versierd met een fraaie marmerdecoratie. De hals van de kuip is getooid met vier schattige putti, die met sierlijke guirlandes met elkaar verbonden zijn. Het roodkoperen deksel is versierd met een kruis en een slang. Onder koning Willem I kreeg Calloigne de titel van "sculpteur du roi". (Van zijn hand is bijvoorbeeld ook het standbeeld van Egmont op de Markt in Zottegem).

Schilderijen

De Sint–Michielskerk bezit ook een rijke verzameling schilderijen van gekende namen: Désiré Mergaert (je weet de Mergaertstraat liggen?), Ferdinand Callebert (voormalig directeur van de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten van Roeselare), Jacob van Oosten, Bernard Mioen (afkomstig uit Kortemark) en nog anderen.

De panfluit

Een primitief instrument gemaakt uit riet of buisjes van verschillende lengte.

In de Griekse mythologie was Pan een natuurgod die met herders en bossen geassocieerd werd. Wanneer hij niet sliep of zich niet in de struiken verborg om naakte nimfen te bespieden, genoot Pan ervan om op zijn fluit te spelen. Dat was een eenvoudig instrument – een reeks rietstengels van verschillende lengte die aan elkaar geplakt werden – waarvan gezegd werd dat hij het zelf uitgevonden had.

Het verhaal gaat dat de opgewonden Pan op een dag verliefd achter de nimf Syrinx aanzat. Om te ontkomen aan de botte avances van Pan veranderde Syrinx zichzelf in een riethalm, die samen met andere riethalmen groeide op de oevers van de rivier de Ladon. Geïnspireerd door het geruis van de wind in de riethalmen, maakte Pan de eerste panfluit, die hij als aandenken aan zijn verloren liefde een syrinx noemde.

(Uit Het zwaard van Damocles - Ferdie Addis)

Jarige componisten (10)

Jean Sibelius (1865 – 1957)

150 jaar geleden, op 8 december 1865, werd Jean Sibelius in Hämeenlinna (Finland) geboren, als zoon van een militaire dokter. Hij werd gedoopt als Johannes Julius Christian, maar nam later de Franse doopnaam van zijn oom aan. Zijn familie was Zweedstalig. Pas op latere leeftijd leerde hij Fins. Hij volgde conservatoriumlessen in Helsinki, Berlijn en Wenen. Hij startte zijn loopbaan als violist, maar hij realiseerde zich dat hij daar te laat mee begonnen was. Hij concentreerde zich daarom op het componeren. Maar daarnaast was hij ook, in nevenberoep, muziekpedagoog en dirigent.

In deze periode was Finland een groothertogdom onder Russisch bestuur. Sibelius werd geassocieerd met de sterke nationalistische beweging. Finse nationale thema´s, zoals de Kalevala, het Finse nationale epos, waren de inspiratiebron voor een aantal van zijn werken. Zijn eerste compositie, het symfonische gedicht Kullervo, was gebaseerd op een figuur uit de Finse mythologie. Zijn ontroerende compositie Finlandia zou het verbindende element worden voor alle Finnen. Daarnaast behoren ook Valse Triste, het Vioolconcert en De Zwaan van Tuonela tot zijn bekendste werken. Hij schreef ook zeven symfonieën, meer dan honderd liederen en heel wat geestelijke muziek. Sibelius was de belangrijkste en populairste Finse componist.

Vanaf zijn 32ste kreeg hij van de Finse overheid een royaal staatspensioen. Toch had hij vaak enorme schulden omdat hij veel reisde en te gemakkelijk geld uitgaf. Maar hij was ook een familieman. Hij had vijf dochters en vijftien kleinkinderen.

In 1928 – hij was 63 – trok hij zich vrijwel helemaal uit de muziekwereld terug, hoewel hij daarna nog bijna dertig jaar in goede gezondheid leefde. Hij bleef geïnteresseerd in muziek. Hij bewonderde het werk van Béla Bartók en van Benjamin Britten. Op zijn 85ste kreeg hij de president van Finland op bezoek.

In Scandinavië gold hij als een voorbeeld voor zijn tijdgenoten. In Engeland en in Amerika, waar hij op concertreis rondtrok, werd zijn muziek toegejuicht. In 1914 kreeg hij een eredoctoraat aan de universiteit van Yale (VS). Maar de Germaanse landen onthaalden hem met veel voorbehoud en in het Romaanse deel van Europa is zijn muziek nauwelijks gekend.

Hij stierf in 1957 aan de gevolgen van een beroerte.

Varia

De Elisabethwedstrijd 2015 is gewijd aan viool. Die vindt plaats van 4 tot 30 mei in Flagey (eerste ronde en halve finale) en het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel (finale).
De Koningin Elisabethwedstrijd krijgt er een broertje bij: vanaf 2017 (80 jaar na de stichting van het Eugène Ysaye Concours in Brussel) is er ook een editie voor cello. Er is immers een leemte aan te vullen. De grote internationale wedstrijden, genoemd naar de topcellisten Pablo Casals en Mstivslav Rostropovitsj, hielden een tijdje geleden op te bestaan wegens te beperkte middelen. Brussel heeft er de structuur en de infrastructuur voor. In de toekomst zal de vierjarige cyclus er als volgt uitzien: 2015: viool, 2016: piano, 2017: cello, 2018; zang, enz.

(naar Roel Dieltjens in DS, 20/01/2015)

Wist je dat ?

• Het hoogste bedrag dat ooit voor een instrument werd betaald is 1,2 miljoen dollar voor een cello van Stradivarius.
• De grootste contrabas ooit gebouwd was 4,25 m hoog en moest door 16 mensen worden bespeeld.
• De duurste piano werd in 1980 voor 390.000 dollar gekocht door iemand die niet kon spelen.
• De oudste fluiten waren beenderen met gaten erin. Ze dateren uit circa 20.000 vóór Christus.
• De hobo is het oudste instrument dat minst snel ontstemd raakt. Andere instrumenten worden op de A noot van de hobo gestemd.
• Koning Georges III was zo ontroerd door het Hallelujah–koor uit de Messiah van Händel, dat hij het publiek gebaarde op te staan, een gewoonte die nog steeds bestaat.
• Händel speelde al viool, klavecimbel, hobo en orgel toen hij nog geen 5 jaar was.
• Beethovens 9e symfonie ("Koor") was de eerste symfonie waarin gezongen werd.
• Het luidste instrument ooit gebouwd, het Auditorium Organ in Atlantic City, maakt evenveel geluid als 25 fanfarekorpsen.

Activiteitenkalender

• Witte Donderdag, 2 april 2015, om 19.00 uur in de Sint–Jozefskerk te Roeselare.
• Paaszaterdag, 4 april 2015, om 14.30 uur in De Waterdam.
• Pasen, 5 april 2015, om 10.30 in de Sint–Michielskerk te Roeselare.
• Zaterdag 15 augustus 2015, O.–L.–V.–ten-hemel-opneming, om 10.30 uur en om 11.30 uur in de Sint–Bernarduskerk te Nieuwpoort.
• Zondag 16 augustus 2015, om 11.00 uur in de O.–L.–Vrouwekerk te De Panne.
• Zaterdag 22 augustus 2015 om 14.00 uur: huwelijksviering van Lies Berkein en Stijn Dehenau in de Sint-Martinuskerk te Oekene.
• Zaterdag 21 november 2015: Ceciliaviering.

Ik kan niet zonder champagne. Na een overwinning verdien ik het en na een nederlaag heb ik het nodig. (Napoleon)

Wijn en bier zijn onder de dranken de nuttigste, onder de medicijnen de lekkerste en onder de voedingsmiddelen de aangenaamste. (Plutarcus)

Water is pas lekker als het door een brouwerij gegaan is. (Jonckers)