Vocaal Ensemble Sancti Cordis Roeselare

september 2013

Logo Hartje

Jaargang 27, nummer 5 september 2013

Portretgalerij (37)

Josquin des Prés (1440 ? – 1521)

Het Ave pia humilitas, een van de liederen die Dirk onlangs van onder het stof haalde, is gecomponeerd door Josquin des Prés (*).

Omstreeks 1500 waren er buitengewoon veel uitstekende componisten actief, waarvan er één, Josquin des Prés, tot de grootste aller tijden behoort. Weinig musici waren zo gevierd tijdens hun leven en maar weinigen hebben zo´n grote en blijvende invloed uitgeoefend op de generaties na hen. Tijdgenoten van Josquin noemden hem al "de beste componist van onze tijd" en "vader der musici". Maarten Luther zei: "Hij is de meester van de noten, die moeten uitdrukken wat hij wil. De andere componisten daarentegen worden gedicteerd door de noten." Josquin had in de muziek zijn gelijke niet, net zoals Michelangelo in de architectuur, de schilderkunst en de beeldhouwkunst. Door de Duits–Amerikaanse musicoloog Alfred Einstein is Josquin ooit de Mozart en de Schubert van de renaissance genoemd.

Josquin werd omstreeks 1440 waarschijnlijk geboren in het Franse Picardië, net over de grens met Henegouwen dat toen deel uitmaakte van het Heilige Roomse Rijk. Hij werd koorzanger aan de kathedraal van Milaan en daarna kwam hij in dienst van hertog Galeazzo Maria Sforza. Toen Sforza bij een moordaanslag om het leven kwam, ging Josquin werken bij de broer van de overledene, kardinaal Ascanio Sforza. Hij hield die betrekking bijna dertig jaar, al verbleef hij tussenin ook in de pauselijke kapel in Rome en was hij in Frankrijk aan het hof van Lodewijk XII.

In 1504 ruilde hij Italië voor Frankrijk, waarschijnlijk uit angst voor de pestepidemie. Tot aan zijn dood in 1521 verbleef hij in zijn geboortestreek te Condé–sur–l´Escaut, waar hij de functie van proost aan de Notre Dame bekleedde. Zijn composities verschenen in vele zestiende–eeuwse gedrukte muziekbundels en hand-schriften. We kennen van hem achttien missen en honderd motetten, naast zeventig chansons en andere wereldlijke composities.

(*) Andere schrijfwijzen van zijn naam zijn eveneens in omloop: des Prez, Des Prez, Desprez. En hij is zo bekend dat hij dikwijls met zijn voornaam alleen, Josquin, wordt aangeduid.

De Vlaamse Ardennen

Koorreis 14 september 2013

De gouden raad van Jan werd niet in de wind geslagen. Wind was er nochtans genoeg die morgen. We stapten met 37 reislustige koorliefhebbers op de St. Christophecar, gewapend met paraplu en voorzien van impermeabele kledij. Om 8 uur stipt vertrok onze bus, richting Oudenaarde, de toegangspoort tot de Vlaamse Ardennen, een deel van het heuvellandschap tussen Schelde en Dender. We stapten uit op de Markt, de "platse" volgens Jan, vlakbij de "koninklijke fontein", gefinancierd door Lodewijk XIV. Onze gids was een waterval van welbespraaktheid en een vat vol kennis en wijsheid. Ze loodste ons langsheen de dekanale Sint–Walburgakerk, van het ene "klapgat" naar het andere, terug naar de Kleine Markt met het CRVV (Centrum Ronde van Vlaanderen). Intussen vertelde ze honderd uit over de verdiensten en de scheve schaatsen van keizer Karel, het bewind van Margaretha van Parma, de vestingen van Vauban, de vergane glorie van Ename en de invloed van de rijke heren van Pamele. Zo kwamen we terug aan de Markt en het stadhuis, een schoolvoorbeeld van Brabantse laatgotiek, opgetrokken in Balegemse zandsteen en een van de mooiste stadhuizen van België. We keken nog even op naar de belforttoren, 40 meter hoog, door de Unesco erkend als werelderfgoed en van waarop Hanske de Krijger over de stad waakt.

In het MOU (Museum van Oudenaarde en de Vlaamse Ardennen) klommen we eerst naar de vierde verdieping. We genoten er van een prachtig panorama over de stad en de omgeving. Wij zijn het eens met Victor Hugo. Hij zei ooit: "In dit fantastisch gebouw is er geen enkel detail dat het niet waard is bekeken te worden". Indrukwekkend was het zicht op het machtige dakgebinte van de 14de–eeuwse lakenhalle. Vakmanschap van de bovenste plank. Op de lagere verdiepingen bewonderden we de verdures, wandtapijten met wereldfaam en de schat aan edelsmeedkunst, grotendeels verzameld door het koppel De Boever–Alligoridès, met topstukken uit elf Europese landen.

In de "Stad Gent" konden we onze vermoeide benen onder tafel schuiven en genoten we van een degelijke maaltijd. Dan trokken we richting Edelare en stapten we het etablissement "Jan van Gent" binnen. In een decor uit grootmoeders tijd genoten we van een heerlijk kopje koffie met lekkere versnaperingen, ons "Bourgondisch koor" waardig. In de ovenhete 200 jaar oude artisanale suikerbakkerij leerden we hoe de "lekkies" worden gemaakt. We kregen er elk een doosje van. Jan haalde ze uit het karton, maar hij stopte ze er even later weer in. In het nabijgelegen bedevaartsoord Kerselare zagen we het zilveren schrijn met daarin het laatgotische gepolychromeerde Mariabeeldje. We maakten kennis met de vele perikelen rond de oprichting in 1966 en de huidige hoognodige renovatie, wegens betonrot, van dit beschermde monument.

Op een gezapig gangetje, om niet te vroeg aan te komen, reden we naar het "Populierenhof", onze traditionele laatste halte, waar we onze Bourgondische dag smakelijk afrondden.

Met dank aan het feestcomité der alten.

Jarige componisten (6)

50 jaar geleden, op 30 januari 1963, overleed in Parijs de Franse componist en pianist Francis Poulenc.

Hij stamde uit een familie van belangrijke farmaceutische fabrikanten (Rhône–Poulenc). Het was zijn moeder, zelf een goede pianiste, die zijn muzikale interesse stimuleerde. Toen hij 15 jaar oud was, kreeg hij pianolessen van Ricardo Vines, een vriend van Claude Debussy en Maurice Ravel. Als componist was hij vrijwel autodidact.
Hij werd een leidende figuur in het artistieke en sociale leven van Parijs. Hij was het jongste lid van de Groupe des Six, waarin hij zich manifesteerde als de meest briljante componist. De roem die hij oogstte, beantwoordde hij met een aanzienlijke productiviteit. Hij schreef voornamelijk kleine composities. Honderden gedichten van Apollinaire heeft hij op muziek gezet. In zijn werken combineerde hij de gratie en humor van het Parijse chanson, satirische naäperij en vloeiende melodieën. Zijn komische opera Les Mamelles de Tirésias (De borsten van Tiresias, 1940) is daar een goed voorbeeld van. Maar niet al zijn werken waren frivool. Zijn Concert champêtre (Pastoraal concert) uit 1928 ademt het classicisme van Rameau en Scarlatti. Poulenc schreef o.a. een Mis voor a–cappellakoor (1937), een aantal motetten en andere koorwerken. Hij heeft een naam als liedcomponist. Zijn opera Dialogues des Carmelites (1956) is een zeer geslaagde toonzetting van een buitengewoon goed libretto van Georges Bernanos. Zijn werk toont een frisse en opwekkende expressiviteit.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting bleef hij in Frankrijk, waar hij passief verzet tegen het nazisme pleegde in composities die zijn patriottisme bevestigden. Zijn vioolconcert is bijvoorbeeld opgedragen aan de Spaanse dichter Lorca, die door de fascisten werd doodgeschoten.
Poulenc leefde het grootste deel van zijn leven in zijn geboortestad Parijs. Hij overleed er in 1963 en werd begraven op het beroemde Parijse kerkhof Père-Lachaise.

Cecilia van Rome

Onze Ceciliaviering van zondag 17 november in de Sint–Amandskerk en het Koorfeest van zaterdag 23 november in de feestzaal van de Reo Veiling naderen heel vlug.

"Onze" Cecilia werd tegen haar zin uitgehuwelijkt aan de heiden Valerianus en ze huiverde van de muziek die op haar bruiloft werd gespeeld. Ze bekeerde haar man en besloot een maagdelijk leven te leiden. Enkele dagen na het overlijden van haar man en zijn broer Tiburtius van Rome, werd ze in haar badkamer onthoofd. Boven haar graf werd een kerk gebouwd.

Paus Paschalis II kwam in een visioen te weten waar het gebeente van Cecilia zich bevond. Deze resten werden zo uitbundig verspreid dat er verscheidene Cecilia´s uit kunnen worden samengesteld. Om er zeker van te zijn het echte gebeente te hebben, kocht de abdij van Fulda het twee keer binnen twintig jaar.

Nu gelooft men dat de relieken van Cecilia, Tiburtius en Valerianus in Trastevere (Rome) rusten. Haar invloed en onbegrijpelijke populariteit als patrones van de muziek is geheel omgekeerd evenredig aan de historische authenticiteit van haar legende.

Varia

Van welke componist kun je de buikomvang aflezen uit zijn oeuvre?

Domenico Scarlatti (1685–1757) klavecinist aan het Spaanse hof, zoon van Alessandro Scarlatti (1660–1725). Hij begon zijn leven als slanke jongeman die sonates componeerde waarin hij veelvuldig de handen liet kruisen boven het klavier. Vanaf een bepaald moment deed hij dat niet meer: door het goede leven in Spanje groeide zijn embonpoint uit tot een onoverkomelijke hindernis.

(naar Jury Smit)

Sinterklaas

Op 6 december aanstaande verwachten we de Sint in het Ruitercentrum! Ken je hem?

Hoewel Sint-Nikolaas afkomstig was uit Patara of Patras in Lycië (tegenwoordig in het huidige Turkije gelegen), werd zijn lichaam in de late middeleeuwen door een klooster in Constantinopel verkocht aan kooplui uit het Italiaanse Bari, dat eeuwenlang in Spaanse handen was. Vandaar dat de goedheilige man vaak een Spaanse afkomst wordt toegedicht. Zijn lichaam werd ´s anderendaags al doorverkocht aan handelaars uit Venetië.

In Spanje is Sint–Nikolaas de patroon van de scheepvaart. Dat verklaart wellicht waarom de moderne traditie Sinterklaas met de stoomboot naar onze streken laat komen. In Spanje zelf bestaat er geen sinterklaasviering. De kinderen krijgen er een pakje op de dag van ‘Los Reyes’ of Driekoningen.

Men spreekt ook van Sint–Nikolaas van Myra, omdat hij daar bisschop was en er ook stierf omstreeks 342.

Maar er zijn zoveel onduidelijkheden over het leven van deze heilige man dat paus Paulus VI in 1970 over hem verklaarde: “Hij mag vereerd worden, maar het hoeft niet meer”.

Proficiat

Dit najaar is het 30 jaar geleden dat Dirk het dirigeerstokje overnam van Jozef Devos. Gedurende al die tijd leidde hij ons koor met hart en ziel, met grote gedrevenheid en artistieke kunde.
Dank, Dirk, om bij ons allen het zanggenot te hebben aangewakkerd.

In memoriam

Op 26 juli 2013 overleed in Brugge Denise Van Hooreweder (98), gewezen koorlid, weduwe van Raymond Lievens, gewezen koorlid.
Wij bieden de familie ons medeleven aan.

Op 1 september 2013 overleed in Roeselare Joseph Godderis (85),vader van Sabine, schoonvader van Dirk, grootvader van Tom en Lies, allen koorleden).
Wij bieden de familie ons medeleven aan.

Activiteitenkalender

  • Zondag 13 oktober 2013, om 10.00 uur in de kerk van het Onze–Lieve–Vrouwehospitaal te Kortrijk.
  • Vrijdag 1 november 2013, Allerheiligen, om 11.00 uur in de Onze–Lieve–Vrouwekerk te De Panne.
  • Zondag 3 november 2013, Allerzielenmis, om 11.00 uur in de Sint–Amandskerk te Roeselare.
  • Zondag 17 november 2013, Sint–Ceciliaviering, om 11.00 uur in de Sint–Amandskerk te Roeselare. Uniform.
  • Zaterdag 23 november 2013, om 19.30 uur: koorfeest in de feestzaal van de Reo Veiling te Roeselare.
  • Vrijdag 6 december 2013 bezoekt de Sint ons om 19.30 uur in het Ruitercentrum.
  • Woensdag 25 december 2013, Kerstmis, om 11.00 uur in de Sint–Amandskerk te Roeselare. Uniform.

Terug